過番歌
《過番歌》Kuè-huan-kua
<稟過爸母> Pín Kuè Pē-bú
——————————————
天地生人一樣心
thinn-tuē sinn lâng tsi̍t-iūnn sim
因何貧富遮分明
in hô pîn pù tsiah hun-bîng
人間出有幾樣景
lîn-kan tshut ū kuí-iūnn kíng
大家聽我說言因
tāi-ke thiann guá serh giân-in
無錢說實無人信
bô-tsînn serh si̍t bô lâng sìn
有錢說虛句句真
ū-tsînn serh hir kù-kù tsin
毋信且看筵中席
m̄-sìn tshiánn khuànn iân tiong sia̍h
杯杯先敬有錢人
pue-pue sian kìng ū-tsînn lîn
其餘世事說袂盡
kî îr sè-sīr serh buē tsīn
且說當年過番爿
tshiánn serh tang-nî kèr huan-pîng
在咱唐山真無空
tsāi lán Tn̂g-suann tsin bô-khang
才著相招過番邦
tsiah tio̍h sio-tsio kèr huan-pang
想著侵欠人錢限
siūnn-tio̍h tshim-khiàm lâng tsînn-hān
失志無面通見人
sit-tsì bô-bīn thang kìnn lâng
想起有古無愛講
siūnn-khí ū kóo bô-ài káng
心頭沉重袂輕鬆
sim-thâu tîm-tiōng buē khin-sang
甘心出外來去趁
kam-sim tshut-guā lâi-khìr thàn
在咱唐山實在難
tsāi lán Tn̂g-suann si̍t-tsāi lân
當時心中思想起
tang-sî sim-tiong sir-siūnn khí
稟過雙親得知機
pín kèr song-tshin tik-ti kí
想欲外出求財利
siūnn-boh guā-tshut kiû tsâi-lī
早暗無能在身邊
tsá-àm bô-lîng tsāi sin-pinn
年紀算來二一二
nî-kí sǹg–lâi lī-it-lī
在咱唐山無了時
tsāi lán tn̂g-suann bô-liáu-sî
爹娘聽說目箍紅
tia-niû thiann-serh ba̍k-khoo âng
出外千萬是毋通
tshut-guā tshian-bān sī m̄-thang
番爿雖然較好趁
huan-pîng sui-liân khah hó-thàn
這條水路十外工
tsit tiâu tsuí-lōo tsa̍p-guā kang
過番的人有咧講
kèr-huan gê lâng ū teh káng
比咱唐山較重難
pí lán Tn̂g-suann khah tiōng-lân
番銀好趁咱無向
huan-gûn hó-thàn lán bô ǹg
田螺含水過三冬
tshân-lê hâm-tsuí kèr sann-tang
爹娘聽囝說因依
tia-niû thiann kiánn serh in-i
咱厝趁無五十錢
lán tshù thàn bô gōo-tsa̍p tsînn
侵欠人債滿滿是
tshim-khiàm lâng tsè muá-muá-sī
被人辱罵無了時
pī lâng lio̍k-mā bô-liáu-sî
年年侵欠人錢米
nî-nî tshim-khiàm lâng tsînn-bí
咱無家伙受人欺
lán bô ke-hér siū lîn khi
若是毋敢出外趁
nā-sī m̄-kánn tshut-guā thàn
欠債何時通還人
khiàm-tsè hô-sî thang hîng lâng
爸母聽說想無步
pē-bú thiann-serh siūnn bô-pōo
說汝大漢心肝粗
serh lú tuā-hàn sim-kuann tshoo
如今兩人年又老
lû-kim nn̄g-lâng nî iū lāu
汝欲出門是如何
lú boh tshut-mn̂g sī lû-hô
番爿雖食好頭路
huan-pîng sui tsia̍h hó thâu-lōo
船稅也著十外箍
tsûn-sèr iā tio̍h tsa̍p-guā khoo
出外受風又受雨
tshut-guā siū hong iū siū hōo
毋及咱厝翻田塗
m̄-ki̍p lán-tshù huan-tshân-thôo
爹娘聽我說言因
tia-niû thiann guá serh giân-in
在咱家中袂成人
tsāi lán ka-tiong buē sîng-lîn
被人恥笑袂長進
pī lâng thí-tshiò buē tióng-tsìn
看咱萬代袂出身
khuànn lán bān-tāi buē tshut-sin
爹娘聽說不得已
tia-niû thiann-serh put-tik-í
一時想起心頭悲
tsi̍t-sî siūnn-khí sim-thâu pi
有人說汝袂長進
ū lâng serh lú buē tióng-tsìn
是咱字運未到時
sī lán lī-ūn bēr kàu-sî
心頭毋願想毋盡
sim-thâu m̄-guān siūnn m̄-tsīn
才著半時袂清閒
tsiah tio̍h puànn-sî buē tshing-îng
暝日愈想心愈冷
mî-li̍t lú siūnn sim lú líng
才著甘心過番爿
tsiah tio̍h kam-sim kèr huan-pîng
富貴貧賤自恨命
hù-kuì pîn-tsiān tsīr hūn miā
千般萬苦總由天
tshian-pan bān-khóo tsóng iû thinn
若想番爿仔好景緻
nā siūnn huan-pîng-á hó kíng-tì
由汝自己去主持
iû lír tsīr-kí khìr tsú-tshî
一時聽說答雙親
tsi̍t-sî thiann-serh tap song-tshing
心肝相似彈月琴
sim-kuann siunn-sī tân gua̍t-khîm
船稅托人去帶領
tsûn-sèr thok lâng khìr tuà-niá
明早初十欲起行
bîn-tsá tshue-tsa̍p boh khí-kiânn
出外的人真大陣
tshut-guā gê lâng tsin tuā-tīn
爹娘在厝免煩身
tia-niû tsāi-tshù bián huân-sin
我去出外無要緊
guá khìr tshut-guā bô-iàu-kín
須著自顧汝一身
su tio̍h tsīr kòo lír tsi̍t-sin
見囝出門意是真
kiàn kiánn tshut-mn̂g ì sī tsin
真言教囝記在心
tsin giân kàu kiánn kì tsāi sim
汝去出外著勤肯
lír khìr tshut-guā tio̍h khûn-khíng
細心結交朋友人
suè-sim kiat-kau pîng-iú-lîn
人說莫信直中直
lâng serh bo̍k sìn ti̍t-tiong-ti̍t
須著提防人不仁
su-tio̍h thê-hông lîn put-lîn
若知路遙知馬仔力
nā tsai lōo-iâu ti bé-á li̍k
方知事久見人心
hông-ti sīr kiú kìnn lîn-sim
畫虎畫皮難畫骨
uē hóo uē phêr lân uē kut
知人知面毋知心
ti lîn ti bīn m̄-ti sim
這條真理大要緊
tsit tiâu tsin-lí tuā iàu-kín
千萬記得我言因
tshian-bān kì tik guá giân-in
爹娘吩咐之言因
tia-niû hun-hù tsi giân-in
心肝怠煩袂清閒
sim-kuann tāi-huân buē tshīng-îng
說著人間幾樣景
serh tio̍h lîn-kan kuí-iūnn kíng
別人無比咱的心
pa̍t-lâng bô pí lán gê sim
咱是並無亂開用
lán sī pīng bô luān khai-īng
因何家內會遮貧
in hô ka-lāi uē tsiah pîn
平生無作毒心行
pîng-sing bô tsoh to̍k sim-hīng
今仔日落難真不明
kia̋nn-li̍t lo̍h-lān tsin put-bîng
